گیاه سرخس (Fern) یکی از گیاهان زینتی پرطرفدار است که بومی مناطق گرمسیری و استوایی میباشد. این گیاه همیشهسبز و دارای برگهای زیبایی است که در محیطهای داخلی و آپارتمانها نیز قابل نگهداری است. برخی از گونههای رایج سرخس که به عنوان گیاهان آپارتمانی نگهداری میشوند عبارتند از:
- سرخس معمولی مجعد: برگهای این گونه به صورت فشرده و مجعد رشد میکنند.
- سرخس شاخ گوزنی: دارای برگهای شبیه به شاخ گوزن است و برای تزئینات دیواری مناسب است.
- سرخس پرسیاوشان: با برگهای ریز و نازک که اغلب برای مصارف دارویی نیز استفاده میشود.
- سرخس برگ بیدی: برگهای بیدی شکل دارد و بسیار زیبا و جذاب است.
- سرخس لانه پرنده: برگهای پهن و بلند دارد که شبیه به لانه پرندگان است.
- سرخس برگ پهن: برگهای پهن و بزرگتری نسبت به گونههای دیگر دارد.
فواید گیاه سرخس:
- تصفیه هوا: سرخس میتواند آلایندههای موجود در هوا را جذب کرده و به بهبود کیفیت هوای داخلی کمک کند.
- خواص دارویی: برخی از گونههای سرخس برای درمان درد مفاصل، نفخ، و مشکلات گوارشی مانند کرم معده مورد استفاده قرار میگیرند. البته، مصرف خوراکی این گیاه نیاز به احتیاط دارد و برخی کارشناسان معتقدند که ممکن است سرطانزا باشد.
شرایط نگهداری:
نور
این گیاه عاشق سایه است، اما با قرار گرفتن در آفتاب چند ساعته نیز مشکلی ندارد.بهترین محل برای نگهداری سرخس نر یا سرخس سپر طلایی در نزدیکی یک پنجره شمالی است که نور فراوان، اما به صورت غیرمستقیم یا فیلتر شده دریافت میکند. از مزایای این گیاه، انعطافپذیری آن در مقابل نور است؛ سرخس نر میتواند طیف گستردهای از شرایط نوری را، از سایه کامل گرفته تا نور مستقیم خورشید، تحمل کند.
با رعایت این نکات میتوانید گیاه سرخس سالم و زیبایی داشته باشید که به زیبایی و سلامت هوای محیط زندگیتان کمک میکند.
آبیاری
سرخس نر، همانند سایر سرخسها، به خاکی نیاز دارد که همواره مرطوب باشد. این گیاه علاقه دارد که ریشههایش همیشه مقداری رطوبت را حس کنند، اما نباید اجازه دهید که خاک بیش از حد خیس و غرقاب شود. توجه داشته باشید که آبیاری بیش از حد میتواند منجر به پوسیدگی ریشهها شود. از طرف دیگر، آبیاری کم نیز موجب توقف رشد گیاه و زرد شدن برگها خواهد شد.
برای نگهداری صحیح از گل سرخس، مهم است که از آبیاری بیش از حد آن خودداری کنید، زیرا این کار میتواند منجر به زرد شدن برگها شود. اطمینان حاصل کنید که آب اضافی به خوبی از گلدان تخلیه شود و در زیرگلدانی باقی نماند. در صورت تجمع آب در زیرگلدانی، حتماً آن را خالی کنید.
قبل از هر بار آبیاری، مطمئن شوید که سطح خاک گیاه خشک شده باشد. آبیاری را به اندازهای انجام دهید که آب از زیر گلدان خارج شود؛ برای جلوگیری از آسیب به سطح، بهتر است یک بشقاب زیر گلدان قرار دهید. در شرایط معمول، آبیاری دو تا سه بار در هفته برای سرخس کافی است.
برای رشد بهتر سرخس، توصیه میشود از آب بدون املاح مانند آب جوشیده سرد استفاده کنید. همچنین، از ریختن مستقیم آب روی برگها یا غبارپاشی زیاد خودداری کنید، زیرا این کار میتواند باعث پژمردگی برگها شود.
به هیچ وجه از آب معدنی برای آبیاری سرخس استفاده نکنید، زیرا میتواند منجر به پوسیدگی ریشهها شود. برنامه آبیاری گیاه را بر اساس دمای محیط تنظیم کنید؛ به عنوان مثال، اگر دمای اتاق بالاتر از ۲۴ درجه است، باید میزان آبیاری را افزایش دهید. اگر دما کمتر از ۱۸ درجه است، اجازه دهید خاک کمی خشک شود و سپس مجدداً آبیاری کنید.
خاک
برای رشد بهینه گیاه سرخس، استفاده از خاک جنگلی یا خاکبرگ معمولاً مناسب است، اما اگر بخواهیم به طور دقیقتر توضیح دهیم، بهترین ترکیب خاک برای این گیاه خاکی بسیار سبک و هوادهی شده است. ترکیب ایدهآل شامل مقدارهای مساوی از خاک لوم، پیت ماس، و شن درشت یا زغال است. همچنین، ترکیب خاک باغچه با خاکبرگ و کمی ماسه نیز میتواند برای سرخسها مناسب باشد.
برای بهبود این مخلوط خاک، میتوانید مقدار کمی کود دامی پوسیده به آن اضافه کنید (توجه داشته باشید که کود دامی باشد و نه کود مرغی). این ترکیب به رشد سرخسهایی که به صورت افقی یا دراز رشد میکنند کمک زیادی میکند. این نوع سرخسها به خاکی نیاز دارند که از پیت، خاک اره، و شن تشکیل شده باشد تا شرایط مناسبی برای ریشهزایی و رشد فراهم شود.
همچنین، میتوانید از خاکهای آماده مانند خاک برگ بستهبندی شده، پرلیت، و پیت ماس استفاده کنید که به راحتی در بازار موجود است و ترکیب مناسبی برای نگهداری سرخسها فراهم میکند.
رطوبت
سرخسها به رطوبت بالا علاقه دارند و برای رشد بهینه، باید محیط اطرافشان مرطوب باشد. در فضاهایی مانند اتاقهای نشیمن و خواب، میتوانید گلدانهای سرخس را روی سینیهای پر از سنگریزه مرطوب یا دانههای رسی قرار دهید. این روش به گیاه کمک میکند تا رطوبت مورد نیاز خود را دریافت کند.
علاوه بر این، سرخسها از اسپری آب روی برگهایشان در فواصل منظم نیز لذت میبرند. برای حفظ رطوبت بیشتر، استفاده از دستگاه بخور برای مرطوب نگه داشتن هوای کل اتاق نیز مفید است. این روشها به حفظ شرایط ایدهآل برای رشد سالم و شاداب سرخسها کمک میکنند.
نحوه تکثیر سرخس در خانه
زمان تعویض گلدان گیاه سرخس
بهترین زمان برای تعویض گلدان گیاه سرخس، فصل بهار و تابستان است. در ماههای پاییز، بسیاری از سرخسها وارد دورهای از رکود رشد میشوند، و در این دوران تعویض گلدان به گلدانهای بزرگتر توصیه نمیشود.
زمان مناسب برای تعویض گلدان هنگامی است که ریشههای گیاه از ته گلدان بیرون زدهاند و رشد آنها به بیشترین حد خود رسیده است. در این شرایط که ریشهها قوی و فعال هستند، تعویض گلدان بلامانع است. همچنین، استفاده از گلدانهای پلاستیکی نسبت به گلدانهای سفالی برای سرخسها توصیه میشود، زیرا گلدانهای پلاستیکی رطوبت خاک را بهتر حفظ میکنند.
مشکلات گیاه سرخس
اگر شرایط مناسب را برای سرخسها فراهم کنید، احتمال بروز مشکلات کاهش مییابد. اما گاهی اوقات مشکلاتی پیش میآید که نیاز به توجه دارد. در ادامه به برخی از رایجترین مشکلات سرخسها و راهحلهای آنها میپردازیم:
قهوهای شدن نوک برگهای سرخس
اگر نوک برگهای سرخس قهوهای میشوند، ممکن است مشکل از کمبود رطوبت باشد. در این صورت، سطح رطوبت محیط و برنامه آبیاری گیاه را بررسی کرده و در صورت نیاز تغییر دهید. برای افزایش رطوبت، میتوانید از روش “جزیره” استفاده کنید؛ بدین صورت که یک زیرگلدانی پر از سنگریزه زیر گلدان قرار دهید و در آن آب بریزید، اما دقت کنید که کف گلدان با آب در تماس نباشد.
زرد شدن برگهای سرخس
زرد شدن برگها میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله زهکشی ضعیف خاک، آبیاری بیش از حد یا کمبود مواد مغذی. برای رفع این مشکل، ابتدا زهکشی خاک را بررسی کرده و اطمینان حاصل کنید که آب اضافی بهخوبی از گلدان خارج میشود. در صورت نیاز، برنامه آبیاری خود را تنظیم کنید. همچنین، در طول فصل رشد از کودهای مناسب برای تقویت گیاه استفاده کنید.
خشک شدن تمام برگهای سرخس
اگر تمامی برگهای سرخس شما در حال خشک شدن هستند، گلدان را به محلی با نور غیرمستقیم (مثلاً کنار یک پنجره شرقی) منتقل کنید. در تابستان، گیاه را سه بار در هفته و در زمستان یک بار در هفته آبیاری کنید.
تنک شدن برگهای سرخس
اگر سرخس شما تنک شده است، برنامه آبیاری را طوری تنظیم کنید که سطح خاک گلدان همیشه مرطوب باشد. همچنین، گلدان را در کنار پنجرهای با نور غیرمستقیم قرار دهید و برای تقویت گیاه از کود دامی پوسیده استفاده کنید.
سوختگی نوک برگهای سرخس
اگر برگهای جدید سرخس از قسمت ابتدایی ساقه سوخته و لخت شدهاند و نوک برگهای قدیمی نیز سوخته است، این مشکل معمولاً به دلیل کمبود رطوبت نسبی است. به جای اسپری کردن آب روی برگها، از روش “جزیره” یا استفاده از خزه مرطوب برای تامین رطوبت استفاده کنید. همچنین، در صورت نیاز به تعویض گلدان، از گلدانی کمی بزرگتر استفاده کنید و پس از جابجایی گیاه، بلافاصله آن را آبیاری نکنید.
جمع شدن برگها به سمت بالا
در صوزتیکه برگهای سرخس جمع شده و به سمت بالا رفتهاند و شما گیاه را هر روز اسپری میکنید، مشکل ممکن است از حساسیت گیاه به اسپری مستقیم آب باشد. به جای اسپری کردن، از روشهای دیگری برای تامین رطوبت مانند استفاده از سنگریزه و آب در زیرگلدانی استفاده کنید. در زمستان، یک بار آبیاری در هفته کافی است.
نگهداری سرخس در اتاق با نور غیرمستقیم
قرار دادن سرخس در اتاقی با نور معمولی و غیرمستقیم و استفاده از سنگریزه زیر گلدان، شرایط مناسبی برای رشد آن ایجاد میکند. با افزایش دما، بهتر است دفعات آبیاری را بیشتر کنید. توصیه میشود آبیاری بهطور غیرمستقیم و از زیر گلدان انجام شود؛ یعنی گلدان را در یک بشقاب قرار دهید و آب را داخل بشقاب بریزید تا گیاه بهطور تدریجی آب جذب کند.
