دراسنا (Dracaena) گیاهی آپارتمانی و متعلق به خانواده مارچوبه (Asparagaceae) است. این گیاه به‌طور طبیعی در جنوب شرقی آفریقا رشد می‌کند و در آن مناطق به‌عنوان گیاهی محبوب و پرطرفدار شناخته می‌شود. حدود ۱۲۰ گونه مختلف از درخت‌ها و درختچه‌های این گیاه در سراسر جهان شناسایی شده‌اند. گیاهان این خانواده با برگ‌های زیبا و طرح‌های ظریف خود در بسیاری از خانه‌ها به‌عنوان گیاه آپارتمانی نگهداری می‌شوند.
ویژگی‌ها و شرایط نگهداری
دراسنا به خاطر مقاومت بالا و نیاز کم به مراقبت، به یکی از بهترین گزینه‌ها برای افرادی که تازه به نگهداری از گیاهان آپارتمانی روی آورده‌اند، تبدیل شده است. این گیاه به طور معمول در محیط‌های گرم و معتدل رشد بهتری دارد. در شرایط آپارتمانی، دراسنا معمولاً تا ارتفاع ۱۲۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر رشد می‌کند. به عنوان مثال، دراسنا بلالی (Dracaena Fragrans) که در مناطق گرمسیری آفریقا تا ۱۵ متر رشد می‌کند، در خانه نهایتاً به ارتفاعی حدود ۲ متر خواهد رسید.
انواع دراسنا
در میان گونه‌های مختلف دراسنا، شش نوع از آن‌ها بیشتر به‌صورت تجاری کشت و عرضه می‌شوند. هر کدام از این انواع ویژگی‌ها و ظاهر خاص خود را دارند:
- دراسنا برگ لیمویی (Lemon Lime Dracaena):
- برگ‌های سبز و زرد رنگ.
- می‌تواند تا حدود ۲ متر در محیط آپارتمانی رشد کند.
- گیاهی آسان‌نگهدار با ظاهری زیبا و منحصر به فرد.
- دراسنا پرچمی (مارگیناتا) (Dracaena Marginata):
- برگ‌های سبز باریک و تنه‌ای چوبی.
- ارتفاع این گیاه تا ۲ متر می‌رسد و ظاهری شبیه به نخل دارد.
- دراسنا بلالی (Dracaena Fragrans):
- برگ‌های پهن و رنگی با خطوط سبز و زرد.
- نیاز به رطوبت بالا و خشک شدن کامل خاک بین دو آبیاری دارد.
- می‌تواند گل‌های سفید و معطر داشته باشد.
- دراسنا رفلکسا (گلبانگ هند) (Dracaena Reflexa):
- برگ‌های خمیده و حلقوی با نوار زرد رنگ.
- رشد تا ۱۲۰ سانتیمتر و ظاهری مرتب و زیبا.
- دراسنا کامپکت (Dracaena Compacta):
- رشد بسیار کند.
- برگ‌های زیبا و ظریف.
- مناسب برای افرادی که به دنبال گیاهی هستند که به‌آرامی رشد کند.
- دراسنا تارزان (Dracaena Tarzan):
- برگ‌های ضخیم و گاهی با رگه‌های صورتی.
- ابتدا در فلوریدا کشف شد و به‌سرعت بین مردم محبوبیت یافت.
روش‌های نگهداری
نور
- دراسنا نیاز به نور زیاد و فیلتر شده دارد، اما برخی انواع آن مثل دراسنا بلالی می‌توانند در نور کم هم رشد کنند.
- نور مستقیم خورشید می‌تواند به برگ‌ها آسیب بزند، پس مکانی با نور کافی ولی غیرمستقیم برای آن انتخاب کنید.
آبیاری
- دراسنا به آبیاری کم نیاز دارد؛ بهتر است صبر کنید تا خاک خشک شود و سپس آن را آبیاری کنید.
- از آب تصفیه شده، آب باران یا آب مقطر برای آبیاری استفاده کنید زیرا این گیاه به نمک و املاح آب لوله‌کشی حساس است.
خاک
- دراسنا در خاکی غنی و با زهکشی خوب رشد می‌کند. مخلوط خاک باغچه، خاک برگ و پرلیت یا شن برای آن مناسب است.
کوددهی
- کوددهی به دراسنا اجباری نیست ولی می‌تواند رشد و شادابی آن را افزایش دهد. استفاده از کود مایع چندمنظوره گیاهان آپارتمانی یا کود امولسیون ماهی در فصول رشد (فروردین تا شهریور) توصیه می‌شود.
دما و رطوبت
- دمای مناسب برای نگهداری از دراسنا بین ۱۵ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد است.
- این گیاه به رطوبت بالا علاقه‌مند است، بنابراین در تابستان‌های خشک یا استفاده از دستگاه مرطوب‌کننده هوا یا اسپری کردن آب اطراف گیاه به افزایش رطوبت کمک می‌کند.
گلدان
- گلدان مناسب برای دراسنا باید دارای زهکشی خوب باشد. گلدان‌های سفالی که خاک را بین دو آبیاری خشک نگه می‌دارند، گزینه مناسبی هستند.
هرس کردن
- هرس کردن برای حفظ شکل ظاهری و جلوگیری از رشد بیش از حد گیاه ضروری است. اگر برگ‌های قهوه‌ای به دلیل کمبود نور یا آبیاری زیاد ظاهر شدند، آن‌ها را جدا کنید تا برگ‌های جدید جایگزین شوند.
تکثیر دراسنا
برای تکثیر و ازدیاد گل دراسنا روش‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام در شرایط خاص می‌توانند بهترین نتیجه را بدهند. در ادامه، به بررسی روش‌های تکثیر این گیاه پرداخته می‌شود:
۱. قلمه‌گیری انتهایی ساقه
- زمان مناسب: بهترین زمان برای این کار از اواسط تا اواخر بهار و یا اواخر تابستان تا اوایل پاییز است.
- نحوه انجام:
- قلمه‌ای انتهایی از ساقه به طول ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر انتخاب کنید.
- با یک چاقوی تیز و تمیز، قلمه را از گیاه مادر جدا کنید.
- برگ‌های زیادی را از قسمت پایینی قلمه جدا کنید تا انرژی گیاه صرف ریشه‌دهی شود.
- انتهای قلمه را به پودر هورمون ریشه‌زایی آغشته کنید.
- قلمه را در گلدانی با قطر دهانه ۹ سانتیمتر، حاوی کمپوست مخصوص قلمه و بذر، بکارید.
- گلدان را با یک کیسه پلاستیکی شفاف بپوشانید تا رطوبت محیطی مناسب برای ریشه‌دهی فراهم شود.
- گلدان را در مکانی با دمای حدود ۲۴ درجه سانتی‌گراد و دور از تابش مستقیم خورشید قرار دهید.
- پس از حدود دو ماه، قلمه‌ها ریشه‌دهی می‌کنند و می‌توانید کیسه پلاستیکی را بردارید و تغذیه مصنوعی را آغاز کنید.
۲. قلمه‌گیری ساقه‌ای
- نحوه انجام:
- ساقه‌ای سالم و بالغ را انتخاب کرده و آن را به تکه‌های ۵ تا ۷.۵ سانتیمتری تقسیم کنید.
- هر تکه باید حداقل یک جوانه خفته داشته باشد.
- مراقب باشید که هنگام کاشت، سمت پایین ساقه در خاک قرار گیرد؛ زیرا در غیر این صورت ریشه‌دهی انجام نخواهد شد.
- قطعات ساقه را در پودر هورمون ریشه‌زایی فرو ببرید.
- قطعات ساقه را در گلدانی حاوی کمپوست مخصوص قلمه و بذر بکارید.
- همانند روش قلمه‌گیری انتهایی، گلدان‌ها را با کیسه پلاستیکی بپوشانید و در محیطی با دمای مناسب قرار دهید.
- پس از ریشه‌دهی، کیسه پلاستیکی را برداشته و مراقبت‌های بعدی را انجام دهید.
۳. استفاده از جوانه‌های پای گیاه
- نحوه انجام:
- گاهی در اطراف گیاه اصلی، جوانه‌های جدیدی به وجود می‌آیند. این جوانه‌ها را می‌توان به‌عنوان قلمه استفاده کرد.
- جوانه‌ها را با دقت از گیاه مادر جدا کرده و در گلدانی جداگانه بکارید.
- مراقبت از جوانه‌ها همانند قلمه‌های انتهایی و ساقه‌ای است.
۴. خوابانیدن شاخه
- نحوه انجام:
- شاخه‌ای را انتخاب کنید که قابلیت خم شدن و قرار گرفتن روی سطح خاک را داشته باشد.
- شاخه را به آرامی خم کرده و قسمتی از آن را با خاک بپوشانید.
- می‌توانید قسمت پوشیده شده از شاخه را با یک شیء کوچک در خاک ثابت نگه دارید.
- پس از مدتی، شاخه در قسمت پوشیده شده ریشه خواهد زد.
- پس از تشکیل ریشه‌ها، شاخه را از گیاه مادر جدا کرده و به گلدانی جداگانه منتقل کنید.
۵. ریشه‌زایی در آب
- نحوه انجام:
- برخی از گونه‌های دراسنا به‌راحتی در آب ریشه می‌دهند.
- قلمه‌ای انتهایی یا ساقه‌ای را در ظرفی پر از آب قرار دهید، به طوری که نیمی از ساقه در آب باشد.
- ظرف را در مکانی با نور غیرمستقیم خورشید قرار دهید.
- آب ظرف را هر چند روز یکبار تعویض کنید تا تازه بماند و از رشد باکتری‌ها جلوگیری شود.
- پس از مشاهده ریشه‌های کافی، قلمه را به گلدانی با خاک مناسب منتقل کنید.
۶. تکثیر در خاک
- نحوه انجام:
- قلمه‌ها را مستقیماً در خاک مرطوب و حاوی کمپوست مخصوص قلمه و بذر بکارید.
- خاک باید دارای زهکشی خوب باشد تا از پوسیدگی ساقه جلوگیری شود.
- مراقبت‌های بعدی شامل حفظ رطوبت و دمای مناسب برای ریشه‌دهی است.
با توجه به این روش‌ها، شما می‌توانید دراسنا را با موفقیت تکثیر کرده و گیاهان جدیدی را در خانه خود داشته باشید. هر روشی مزایا و معایب خود را دارد، بنابراین بهتر است با توجه به شرایط و تجربه خود، مناسب‌ترین روش را انتخاب کنید.
قهوه‌ای شدن برگ‌ها
- آبیاری ناپیوسته: خشکی زیاد می‌تواند باعث قهوه‌ای شدن برگ‌ها شود. بهتر است به‌طور منظم گیاه را آبیاری کنید.
- حساسیت به آب: فلوراید و کلر موجود در آب لوله‌کشی می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای شود. از آب تصفیه شده یا آب باران استفاده کنید.
- بیماری لکه برگی: این بیماری می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای با حاشیه زرد شود. برگ‌های بیمار را جدا کنید و گیاه را از سایر گیاهان جدا نگه دارید.
گل دراسنا پرچمی، مانند بسیاری از گیاهان آپارتمانی، می‌تواند با بیماری‌ها و آفات مختلفی مواجه شود. در اینجا به بررسی شایع‌ترین مشکلات، علل و روش‌های مقابله با آن‌ها پرداخته شده است:
۱. زخم‌های سفید پنبه‌ای روی برگ‌ها و ساقه‌ها
- علت: این زخم‌ها به دلیل فعالیت حشره‌ای به نام شپشک آردی ایجاد می‌شود.
- راه‌حل: استفاده از حشره‌کش نفوذی هر هفته یکبار برای از بین بردن آفت. همچنین گیاه آلوده را از سایر گیاهان جدا کنید تا از گسترش آفت جلوگیری شود.
۲. زرد شدن و پوسیده شدن برگ‌ها
- علت: این مشکل معمولاً ناشی از آبیاری بیش از حد است.
- راه‌حل: بین دو آبیاری اجازه دهید سطح خاک خشک شود. آبیاری را با دقت بیشتری تنظیم کنید تا از پوسیدگی ریشه جلوگیری شود.
۳. تغییر رنگ و ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روی برگ‌ها
- علت: این علائم به دلیل فعالیت یک نوع حشره آفت است.
- راه‌حل: سمپاشی ماهی یکبار با استفاده از حشره‌کش مناسب می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
۴. زرد شدن حاشیه برگ‌های پایینی و قهوه‌ای شدن نوک آن‌ها
- علت: گیاه در اثر کمبود آب دچار تشنگی مفرط شده است.
- راه‌حل: گلدان را به مدت ۱۵ دقیقه در سطل آب قرار دهید تا تشنگی گیاه برطرف شود. در آینده، آبیاری را تنظیم کرده و از خشک شدن زیاد خاک جلوگیری کنید. همچنین، در هوای گرم و خشک، کمرنگی و ریزش برگ‌ها ممکن است اتفاق بیفتد که در این حالت باید محیط گیاه را خنک‌تر نگه دارید.
۵. لکه‌های سوخته قهوه‌ای روی برگ‌ها
- علت: غبارپاشی در آفتاب که باعث شده قطرات آب به‌عنوان ذره‌بین عمل کنند و برگ‌ها را بسوزانند.
- راه‌حل: غبارپاشی را در زمان‌هایی که گیاه در سایه است انجام دهید.
۶. پوسیدگی ساقه از بالا و ریزش برگ‌ها
- علت: دمای محیط خیلی سرد است.
- راه‌حل: گیاه را به مکانی گرم‌تر منتقل کنید و از سمپاشی ماهانه با حشره‌کش نفوذی برای کنترل آفات استفاده کنید.
۷. کوچک بودن برگ‌های جدید و رشد کند گیاه
- علت: گیاه نیاز به تغذیه مصنوعی دارد.
- راه‌حل: هر دو هفته یکبار از کود مناسب برای تقویت گیاه استفاده کنید.
۸. کمرنگ شدن و ریزش برگ‌ها
- علت: هوای محیط خیلی گرم و خشک است.
- راه‌حل: گیاه را به محیطی خنک‌تر منتقل کنید و در تابستان هفته‌ای سه بار غبارپاشی انجام دهید.
۹. زرد شدن برگ‌ها و مشاهده تار عنکبوت زیر برگ‌ها
- علت: کنه ریز قرمز عامل این مشکل است.
- راه‌حل: هر دو هفته یکبار گیاه را با سم کنه‌کش مناسب سمپاشی کنید و غبارپاشی را به‌طور منظم انجام دهید.
۱۰. رنگ‌پریدگی برگ‌ها
- علت: کمبود نور.
- راه‌حل: گیاه را به مکانی با نور بیشتر منتقل کنید، اما مراقب باشید که نور مستقیم آفتاب به گیاه نرسد.
نکات نگهداری از دراسنا در زمستان و تابستان
- آبیاری: در تابستان دو بار در هفته و در زمستان یک بار در هفته آبیاری کنید. استفاده از آب کتری سردشده به جای آب معمولی توصیه می‌شود.
- رطوبت: رطوبت اتاق برای گیاه کافی است، اما در تابستان هفته‌ای سه بار غبارپاشی کنید.
- دما: گیاه در دمای ۱۶ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد بهترین عملکرد را دارد و در زمستان تا ۱۳ درجه سانتی‌گراد مقاومت می‌کند.
- تمیز کردن برگ‌ها: از اسفنج مرطوب برای تمیز کردن برگ‌ها استفاده کنید و از مواد براق‌کننده خودداری کنید.
با رعایت این نکات و توجه به شرایط محیطی، می‌توانید از گل دراسنا پرچمی خود به‌خوبی مراقبت کنید و از زیبایی آن لذت ببرید.
دراسنا گیاهی سمی است و در صورت بلعیده شدن ممکن است باعث تهوع، استفراغ، کاهش وزن، یا گشاد شدن مردمک چشم شود. بنابراین، این گیاه را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.
تشویق دراسنا به گل‌دهی
برای اینکه دراسنا را به گل‌دهی ترغیب کنید، کافی است گیاه را در محیطی خنک و بدون دستگاه‌های گرمایشی قرار دهید. اگر شرایط ایده‌آل فراهم شود، ممکن است برخی گونه‌ها مثل دراسنا بلالی شکوفه‌های ریز و معطری ایجاد کنند.
نتیجه‌گیری
دراسنا گیاهی زیبا، مقاوم و کم‌نیاز است که با مراقبت مناسب می‌تواند سال‌ها در خانه شما زندگی کند. با توجه به نکات ذکر شده، می‌توانید از زیبایی و طراوت این گیاه در منزل خود لذت ببرید و محیطی دل‌انگیز و سبز ایجاد کنید.
