گل زیبا و متفاوت استرلیتزیا، که به گل پرنده بهشتی نیز معروف است، یکی از مشهورترین گل‌های گرمسیری محسوب می‌شود و از نظر گیاه‌شناسی، هم‌خانواده موز به شمار می‌رود. این گیاه بومی سواحل آفریقای جنوبی است و اولین بار در سال ۱۷۷۳ به اروپا آورده شد. گل‌های استرلیتزیا با مقاومت بالا، قادر به تحمل وزن پرندگان گرده‌افشان هستند. اگر به‌خوبی از این گل زیبا مراقبت کنید، ممکن است در سال چندین بار گل بدهد. با این حال، از زمان کاشت حدود سه سال زمان لازم است تا استرلیتزیا شروع به گلدهی کند.
نماد و معانی گل استرلیتزیا
گل استرلیتزیا نمادی از لذت، هیجان، شگفتی و بهشت است. این گل همچنین به عنوان نمادی برای وفاداری، معصومیت، عشق و ابراز علاقه شناخته می‌شود. در هاوایی، استرلیتزیا به عنوان بخشی از نماد فرهنگی آن ناحیه محسوب می‌شود و به نام “جهان کوچک” معروف است. علاوه بر این معانی، پرنده بهشتی سمبلی برای داشتن آینده روشن و درخشان است.
انواع گل استرلیتزیا
حدود شش گونه مختلف از استرلیتزیا شناخته شده است که تفاوت‌های زیادی در شکل، اندازه و رنگ دارند. به عنوان مثال، استرلیتزیا Reginae تا ۲ متر رشد می‌کند و برای کاشت در گلدان به یک گلدان با عرض ۴ متر نیاز دارد. در حالی که استرلیتزیا Juncea نهایتا تا ۱ متر رشد می‌کند و رشد آرامی دارد. رنگ گلبرگ‌های استرلیتزیا معمولاً مخلوطی از آبی و تناژهای قرمز و نارنجی است.
روش‌های نگهداری گل استرلیتزیا
آبیاری گل استرلیتزیا
برگ‌های استرلیتزیا به رطوبت علاقه زیادی دارند، بنابراین باید آن را به خوبی آبیاری کنید، بخصوص در فصل بهار و تابستان. هرچقدر گیاه شما بزرگتر بوده و برگ‌های بیشتری داشته باشد، نیازش به آب نیز بیشتر خواهد بود. سعی کنید در تمام طول سال، خاک آن را مرطوب نگه دارید. استرلیتزیا به دلیل داشتن برگ‌هایی بزرگ، رطوبت را سریع‌تر از دست می‌دهد. به همین جهت، لازم است در بهار و تابستان، آن را به صورت روزانه آبیاری کنید.
نکات کلیدی در آبیاری استرلیتزیا
اگر بیش از حد به گیاه آب بدهید، برگ‌ها قهوه‌ای و شکننده خواهند شد. در مقابل، اگر آن را کمتر از میزان لازم آبیاری کنید، سطح برگ‌ها از وسط شروع به زرد شدن می‌کند. برای داشتن گیاهی سالم و شاداب، نکات زیر را فراموش نکنید:
- مرطوب نگه داشتن خاک: خاک این گیاه باید همیشه کمی مرطوب باشد، اما نه خیس و غرقاب.
- عدم تحمل تجمع آب: استرلیتزیا نمی‌تواند تجمع آب را در خاک خود تحمل کند.
- جلوگیری از خشک شدن کامل خاک: خاک آن هرگز نباید کاملا خشک شود.
- آبیاری منظم: هر زمان که سطح خاک خشک شد، باید مجدد گیاه را آبیاری کنید، حتی اگر آن را ساعاتی قبل آبیاری کرده باشید.
- استفاده از آب ولرم: آب ولرم بهترین گزینه برای آبیاری این گیاه است.
آبیاری در زمستان
با فرا رسیدن فصل زمستان، استرلیتزیا به محیطی خنک‌تر و آبیاری کمتری نیاز خواهد داشت. در این ایام، خاک نباید مدام آبیاری شود؛ مقداری که مانع از خشک شدن کامل آن شود برای گیاه کافی است.
نور
استرلیتزیا عاشق نور است. آن را از اوایل بهار تا اواخر تابستان به خارج از خانه منتقل کنید. مکانی گرم و نورانی که جریان هوای خوبی نیز داشته باشد، برای استرلیتزیا کاملاً عالی است. باد زیاد ممکن است سبب آسیب دیدن برگ‌ها شود؛ بهتر است گیاه را در مکانی امن قرار دهید. این گیاه به نور کامل و درخشان خورشید نیاز دارد و گاهی نور مستقیم نیز برای گلدهی آن مفید است. اما نور مستقیم خورشید در حوالی ظهر می‌تواند سبب سوختن برگ‌ها شود. در مکان‌هایی با سایه نسبی نیز رشد خوبی خواهد داشت، اما این شرایط نوری می‌تواند ایجاد اخلال در رشد گل‌ها کند. در مکان‌های کاملاً تاریک، گلدهی گیاه ممکن است متوقف شود.
اگر نمی‌خواهید در فصل بهار و تابستان استرلیتزیا را در هوای آزاد قرار دهید، باید گردش هوای مناسبی برای آن در داخل خانه فراهم کنید. موارد زیر اولویت‌های نوری این گیاه هستند:
- مکان گرم و نورانی
- هوای تازه با میزان رطوبت کافی
- تهویه روزانه: اگر آن را در داخل خانه گذاشته‌اید، باید روزانه چندین بار هوای اتاق را تهویه کنید.
دما و رطوبت
استرلیتزیا رطوبت بالا را ترجیح می‌دهد و دمای محیط در زمستان نباید کمتر از ۱۵ درجه سانتی‌گراد باشد. این گیاه در برابر سرما مقاوم نیست و در صورت سرمازدگی به زمان زیادی برای بازیابی نیاز دارد.
خاک
گیاه پرنده بهشتی به خاکی سبک با زهکشی بالا نیاز دارد. این گیاه نسبت به نوع خاک حساسیت چندانی ندارد و می‌تواند در انواع مختلف خاک رشد کند، اما در خاک‌های قلیایی رشد بهتری دارد.
به دلیل ریشه‌های وسیع و عمیق استرلیتزیا، نیاز به گلدانی با عمق حداقل ۵۰ سانتیمتر دارد تا فضای کافی برای رشد ریشه‌ها فراهم شود. از یکی از مخلوط‌های خاک زیر می‌توان به عنوان خاک مناسب و مغذی برای نگهداری گیاه پرنده بهشتی استفاده کرد:
- مخلوط اول:
- خاک باغچه
- شن درشت
- کود دامی
- مخلوط دوم:
- خاک باغچه
- پرلیت
- خاک پیت ماس
این مخلوط‌ها علاوه بر فراهم کردن زهکشی مناسب، عناصر مغذی مورد نیاز گیاه را نیز تامین می‌کنند و به رشد سالم و قوی استرلیتزیا کمک می‌کنند.
کوددهی
کوددهی گیاه پرنده بهشتی (استرلیتزیا) نقش مهمی در رشد و گلدهی این گیاه زیبا دارد. زمان استراحت گیاه استرلیتزیا بر خلاف بسیاری از گیاهان دیگر در تابستان است. بنابراین، در فصل استراحت گیاه (تابستان و پاییز)، میزان کوددهی را متوقف یا به حداقل برسانید. در این دوره، می‌توانید ماهی یک بار از کود شیمیایی مانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید.
زمان قطع آبیاری و کوددهی: از اواسط تیر ماه تا اواخر خرداد، آبیاری و کوددهی گیاه را قطع کنید. این زمان برای گیاه دوره استراحت است و نیاز به کوددهی ندارد.
بهترین زمان کوددهی: بهترین زمان برای کود دادن به گل پرنده بهشتی، فصل گلدهی آن یعنی زمستان و بهار است. در این دوره، از کود شیمیایی ۳۶-۱۲-۱۲ که حاوی مقدار زیادی پتاسیم است، استفاده کنید. پتاسیم باعث افزایش میزان گلدهی گیاه می‌شود. برای استفاده از این کود، یک قاشق چای‌خوری از آن را در یک لیتر آب حل کرده و به گیاه بدهید.
استفاده از کود حیوانی و کمپوست: علاوه بر کود شیمیایی، می‌توانید از کود حیوانی و کمپوست نیز استفاده کنید. برای این منظور، در فصل گلدهی گیاه، سطح خاک گلدان را تا ارتفاع بین ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر با خاک غنی و کود دامی پوسیده و کمپوست تازه تعویض کنید. این کار به بهبود ساختار خاک و تأمین مواد مغذی مورد نیاز گیاه کمک می‌کند.
تعویض گلدان گل پرنده بهشتی
گل پرنده بهشتی ریشه‌های عمیق و گسترده‌ای دارد که نیازمند گلدانی با عمق حداقل ۵۰ سانتیمتر است. تعویض گلدان نه تنها به رشد ریشه‌ها کمک می‌کند بلکه به بهبود گلدهی نیز منجر می‌شود. بهتر است هر سال گلدان این گیاه را تعویض کنید و همراه با آن خاک را نیز عوض کنید.
گلدان باید زهکشی مناسبی داشته باشد تا آب اضافی پس از آبیاری تخلیه شود و از پوسیدگی ریشه‌ها جلوگیری کند. هنگام انتخاب گلدان، اولویت با عمق بیشتر تا دهانه بزرگتر است.
هرس کردن گیاه پرنده بهشتی
این گیاه نیاز به هرس خاصی ندارد، اما در صورت زرد شدن برگ‌های پایینی یا تراکم زیاد برگ‌ها، باید برگ‌های زرد را هرس کرده و برگ‌های اضافی را به‌منظور دریافت نور کافی برای همه برگ‌ها، حذف کنید. همچنین، اگر قصد تکثیر گیاه از پاجوش‌ها را دارید، می‌توانید از قیچی یا چاقوی تیز و استریل استفاده کنید.
تکثیر گل پرنده بهشتی
۱. تکثیر از طریق کاشت بذر
یکی از روش‌های تکثیر این گیاه استفاده از بذر است که نسبت به روش‌های دیگر زمان‌بر است و ممکن است بین ۴ تا ۷ سال طول بکشد تا گیاه جدید به گلدهی برسد. بذرها را در خاکی مناسب با ترکیبی از کولیت و پیت ماس در دمای حدود ۲۴ درجه سانتی‌گراد بکارید و در فصل بهار اقدام به این کار کنید.
۲. تکثیر با استفاده از تقسیم بوته
این روش سریع‌تر از کاشت بذر است و مناسب برای تکثیر در خانه و آپارتمان می‌باشد. برای این کار، گیاه بالغ را از گلدان خارج کرده و ریشه‌ها را تقسیم کنید. هر قسمت باید حداقل دو الی سه برگ داشته باشد. گیاه جدید را در گلدان مناسب بکارید و در معرض نور غیرمستقیم قرار دهید.
۳. تکثیر با استفاده از پاجوش‌های گیاه مادر
در فصل بهار یا هنگام تعویض گلدان، پاجوش‌های گیاه مادر را جدا کرده و در گلدان مناسب بکارید. گیاه را در نور غیرمستقیم قرار دهید و در صورت عدم دسترسی به نور کافی، از لامپ‌های مخصوص رشد گیاه استفاده کنید.
بیماری‌ها و مشکلات گیاه پرنده بهشتی
گیاه پرنده بهشتی نسبت به بسیاری از آفات و بیماری‌ها مقاوم است، اما گاهی ممکن است با مشکلاتی مواجه شود. در ادامه به برخی از شایع‌ترین بیماری‌ها و مشکلات این گیاه می‌پردازیم:
- شپشک آرد آلود
- علائم: توده‌های سفید رنگ روی برگ‌ها
- راه‌حل: استفاده از حشره‌کش مناسب
- ایجاد نقاط سفت و قهوه‌ای رنگ روی ساقه و زیر برگ‌ها
- علت: شپشک سپردار
- علائم: ضعف و زردی و کاهش رشد گیاه
- راه‌حل: جمع‌آوری حشرات با پنبه الکلی و استفاده از حشره‌کش مناسب
- زرد شدن برگ‌ها
- علت: آبیاری بیش از حد
- علائم: پوسیدگی ریشه و زرد شدن برگ‌ها
- راه‌حل: تنظیم آبیاری و بررسی زهکشی گلدان
- زرد و قهوه‌ای شدن همزمان برگ‌ها
- علت: رطوبت بسیار پایین و خشکی محیط
- راه‌حل: تامین رطوبت مورد نیاز گیاه
- جمع شدن برگ‌ها
- علت: کمبود آب و تشنگی زیاد
- علائم: جمع شدن و زرد شدن برگ‌ها
- راه‌حل: افزایش میزان آبیاری
- سوختن نوک و حواشی برگ‌ها
- علت: تابش شدید و مستقیم خورشید، کمبود رطوبت، یا غبارپاشی روی برگ‌ها در زیر تابش مستقیم خورشید
- راه‌حل: استفاده از نور مصنوعی و تامین رطوبت کافی
- عدم گلدهی
- علت: بالا بودن دمای محیط، نرسیدن گیاه به سن بلوغ، سن بالای گیاه، عدم استفاده از کود مناسب، نور ناکافی، بیماری‌ها، یا خاک نامناسب
- راه‌حل: تنظیم دمای محیط، استفاده از کود مناسب، تامین نور کافی، و استفاده از خاک مناسب
- پژمرده و بی رنگ شدن برگ‌ها
- علت: خاک نامناسب و آبیاری اشتباه
- راه‌حل: تعویض سالانه گلدان و خاک، تنظیم آبیاری و زهکشی مناسب
نکات نهایی
برای حفظ سلامت گیاه پرنده بهشتی و جلوگیری از بیماری‌ها، توجه به آبیاری مناسب، زهکشی خوب، تامین رطوبت و نور کافی، و استفاده از خاک و کود مناسب بسیار مهم است. همچنین، رعایت توصیه‌های مربوط به هرس کردن و تعویض گلدان به طور منظم می‌تواند به رشد و گلدهی بهتر گیاه کمک کند.
نتیجه‌گیری
گل استرلیتزیا یا پرنده بهشتی، با ظاهر زیبا و متفاوت خود، یکی از محبوب‌ترین گل‌های گرمسیری است که نگهداری نسبتاً آسانی دارد. با رعایت نکات گفته شده، می‌توانید از تماشای گل‌های زیبا و عطر خوش این گیاه لذت ببرید.
